Ulotka solidarności tył (MMG-HM-I-4036)2

O upamiętnienie Grudnia 1970 roku \ ulotka

Czas czytania: 3 minuty

O upamiętnienie Grudnia 1970 roku \ ulotka

Z wykształcenia politolog, z zamiłowania historyk, doktorant w Szkole Doktorskiej Nauk Społecznych i Humanistycznych Uniwersytetu Gdańskiego

← Kliknij tutaj, aby powrócić do strony projektu “Grudzień ’70”

 

Ulotka wydana przez Solidarność Gdyńskich Zakładów Pracy, a zatytułowana Pomnik Zapomniany, ukazała się w grudniu 1988 roku jako forma upomnienia się o uhonorowanie pamięci ofiar 17 grudnia 1970 roku.

Na pierwszej stronie znajduje się obszerny tekst wspominający czarny czwartek, czyli dzień 17 grudnia 1970 roku, kiedy doszło do masakry robotników przy przystanku kolejowym Gdynia Stocznia oraz pod ówczesnym Prezydium Miejskiej Rady Narodowej (obecny Urząd Miasta). Tym, co od razu rzuca się w oczy, jest nadrukowany kolorem czerwonym, bezpośrednio na tekst, celownik, w środku którego znajduje się sylwetka mężczyzny. Nad nim umieszczono pełne wyrazu słowa: Człowiek – celem socjalizmu.

Tekst skupia się przede wszystkim na kwestii upamiętnienia wspomnianych wydarzeń, które było możliwe dopiero dziesięć lat po tragedii. W 1980 roku Solidarność, działająca w gdyńskich zakładach pracy, powołała Społeczny Komitet Budowy Pomników, którego celem było wykonanie projektów i zbiórka funduszy potrzebnych do wykonania dwóch pomników, które miały stanąć w miejscach tragedii. Pierwszy z nich, u zbiegu dawnych ulic Czechosłowackiej i Marchlewskiego (obecnie przemianowanych odpowiednio na aleję Solidarności oraz ulicę Janka Wiśniewskiego), stanął na swoim miejscu dokładnie 17 grudnia 1980 roku. W dalszej części tekstu zwrócono uwagę na problemy, które napotkała budowa drugiego pomnika nieopodal budynku Prezydium Miejskiej Rady Narodowej przy dawnej ulicy Czołgistów (obecnie aleja Marszałka Józefa Piłsudskiego), mimo wmurowania kamienia węgielnego. Dotyczyły one główne względów politycznych, w szczególności wprowadzenia w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej stanu wojennego (1981–1983). Do chwili wydania ulotki w 1988 roku, sprawa budowy drugiego pomnika pozostawała w impasie, do którego przełamania nawoływała Solidarność. Ostatecznie został on odsłonięty w 23. rocznicę wydarzeń Grudnia ‘70 – 17 grudnia 1993, już po przemianach ustrojowych w Polsce.

Na drugiej stronie ulotki znajduje się czarno-biała plansza składająca się z sześciu elementów, z których pięć to odbitki zdjęć z wydarzeń, jakie rozegrały się w dniach 14–22 grudnia 1970 roku na Wybrzeżu. Oprócz nich w środkowej części, na dole znajduje się logotyp upamiętniający Grudzień ‘70, z prostym motywem roku „1970”, w którym cyfra „7” układa się w kształt krzyża.

Zdjęcie w lewym górnym rogu przedstawia pochód robotników stoczniowych i dokerów ulicami Gdyni w dniu 17 grudnia 1970 roku. Na fotografii wykonanej przez Edmunda Peplińskiego na czele korowodu widzimy sześciu mężczyzn, którzy na trzymanych na ramionach drzwiach niosą ciało zabitego tego dnia pracownika Portu Gdynia, Zbigniewa Godlewskiego. Początkowo, nie znając jego prawdziwych personaliów, nazwano go Jankiem Wiśniewskim. Po lewej stronie fotografii widać idących za czołem pochodu, w niewielkim odstępie pozostałych protestujących.

Kolejną fotografię umieszczono w lewym dolnym rogu. Przedstawia ona ludzi tłumnie zgromadzonych pod Komitetem Wojewódzkim Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Gdańsku w dniu 16 grudnia 1970 roku. Nie są uzbrojeni, niektórzy jedynie trzymają w rękach parasole. Środkowe zdjęcie przedstawia tabliczkę nagrobną Janusza Żebrowskiego, siedemnastoletniej ofiary gdyńskich protestów, zastrzelonej w Gdyni 17 grudnia 1970 roku przez Milicję Obywatelską. Fotografia autorstwa Edmunda Chabowskiego, umieszczona w prawym górnym rogu, przedstawia mężczyznę przejechanego przez czołg 15 grudnia 1970 roku w Gdańsku. Jego zwłoki leżą na bruku ulicy Wały Jagiellońskie, nad ciałem pochyla się człowiek. Na pierwszym planie widać sylwetki innych osób. W prawym dolnym rogu pola wykorzystano fotografię, wykonaną 15 grudnia 1970 roku przez Wojciecha Laskiego, przedstawiającą czołg na jednej z ulic Gdańska.

Opisywane w ulotce pomniki ofiar zajść grudniowych do dziś przypominają o tragicznych wydarzeniach sprzed pięciu dekad.

 

Dawid Gajos

← Kliknij tutaj, aby powrócić do strony projektu “Grudzień ’70”

 

MMG/HM/I/4036 Ulotka Solidarność Gdyńskich Zakładów Pracy Pomnik zapomniany, grudzień 1988, wydruk dwustronny na papierze, wym. 20,5 x 15 cm, Muzeum Miasta Gdyni
MMG/HM/I/4036 Ulotka Solidarność Gdyńskich Zakładów Pracy Pomnik zapomniany, grudzień 1988, wydruk dwustronny na papierze, wym. 20,5 x 15 cm, Muzeum Miasta Gdyni